Śladami ostatnich Romanowów: Jekaterynburg 2/2

Bestialska zbrodnia, jaka miała miejsce sto lat temu, w nocy z 16 na 17 lipca 1918, w piwnicy Domu Specjalnego Przeznaczenia w Jekaterynburgu, szybko wyszła na jaw, wbrew temu, co powiedział Wojkow, jeden z członków Obwodowej Rady Uralskiej zaangażowany w bezczeszczenie zwłok ostatnich Romanowów: "Świat nigdy się nie dowie, cośmy z nimi zrobili". Dziś domu Ipatiewa, w którym przetrzymywano i surowo ukarano za popełnione czy nie winy więźniów, już nie ma, został zburzony w 1977, jednak do dziś istnieją inne ślady czy zeznania świadków, nawet samych katów, potwierdzające okrucieństwo zemsty bolszewików.

Krzyż postawiony na miejscu zburzonego domu Ipatiewa - awesomestories.com

Rozkaz egzekucji Jurowski otrzymał 13 lipca i razem z Gołoszczekinem, także Żydem, przywódcą Obwodowej Rady Uralskiej, zaczął ją planować. Przez następnych kilka dni szukali odpowiedniego miejsca, niezbyt oddalonego, ale też leżącego na uboczu, w którym można byłoby ukryć zwłoki. Takie znaleźli w lesie za Jekaterynburgiem, niedaleko wsi Koptiaki - opuszczony szyb kopalny, położony w pobliżu "Czterech Braci", jak miejscowi chłopi nazywali rosnące tam cztery samotne sosny. Inny członek Rady Uralskiej, Wojkow, kupił potrzebną benzynę i kwas siarkowy.

Jurowski - wikipedia.org

Jedną z ostatnich osób, które widziały rodzinę carską żywą, był wspomniany już ojciec Iwan Storożew, pop miejscowej cerkwi, któremu od czasu do czasu pozwalano odprawiać dla więźniów nabożeństwo. Jurowski wyrażał taką zgodę rzadziej niż Awdiejew, niemniej jednak, planując ich morderstwo, posłał po niego rankiem w niedzielę, 14 lipca. Wartownicy, którzy po niego przyszli, powiedzieli: "Róbcie, co macie robić, i nic poza tym. Teraz nie wierzymy w Boga, ale pamiętamy, jak wygląda nabożeństwo... nabożeństwo żałobne. Macie odprawić mszę i na tym koniec. Nie próbujcie się porozumiewać ani nic podobnego, bo będziemy strzelać".

sergedid.livejournal.com

Kiedy przybył, w towarzystwie uzbrojonych żołnierzy, wszystko w salonie, gdzie miało się odbyć ostatnie dla rodziny nabożeństwo, było już przygotowane przez Aleksandrę, a na stole stała ulubiona ikona rodziny przedstawiająca Najświętszą Matkę Boską.

W trakcie liturgii cała rodzina wydała się Storożewowi straszliwie zgnębiona - roztaczała aurę znużenia, wyraźnie odmienną od tej, którą zauważył przy poprzedniej wizycie, kiedy wszyscy byli ożywieni i modlili się żarliwie. Tym razem wrócił wstrząśnięty tym, co zobaczył. Romanowowie, wbrew temu, co mieli w zwyczaju, uklękli, gdy diakon Bujmirow odśpiewał, zamiast wyrecytować, "Ze świętymi daj odpoczynek" - prawosławną modlitwę za zmarłych. Musiała im ona przynieść ogromną duchową ulgę, jak zauważył, choć tym razem wyjątkowo nie włączyli się do odpowiedzi na kwestie kapłana. [...] "Po ich zachowaniu poznałem - wspominał później - że coś groźnego i przerażającego wisi nad rodziną cara".

Fragment książki H. Rappaport "Cztery siostry. Utracony świat ostatnich księżniczek z rodu Romanowów"

thecrownchronicles.co.uk

Do grona osób widzących się z Romanowami jeszcze przed morderstwem należały też cztery kobiety ze Związku Zawodowych Pomocy Domowych, które 15 lipca przyszły do domu Ipatiewa umyć podłogi. Surowo zabroniono im porozumiewać się z więźniami, ale wymieniały z nimi uśmiechy i stąd wywnioskowały, że cztery siostry bardzo chętnie pomogłyby im w sprzątaniu, gdyby im na to pozwolono. Mimo że drzwi do ich pokoju, jak zarządził komendant, pozostały otwarte, udało im się porozmawiać półgłosem.

Jedna z pań, Jewdokija Siemionowa, wspominała ich przemiłe zachowanie i to, że "każde łagodne spojrzenie traktowały jak dar". [...] Powiedziały paniom, że bardzo brakuje im fizycznej pracy, chociaż Olga niedomaga i nie byłaby w stanie zrobić wiele. Maria - zwłaszcza ona - tryskała energią jak zawsze. "Zabrałybyśmy się do najbardziej żmudnej pracy z największą przyjemnością, zmywanie naczyń nam nie wystarcza", mówiły.

Fragment książki H. Rappport "Cztery siostry. Utracony świat ostatnich księżniczek z rodu Romanowów"

Jeden z pokoi domu Ipatiewa z czasów, kiedy działało w nim Muzeum Rewolucji - pinterest

Wielkie księżne, podobnie jak reszta rodziny, o czym już Wam wspominałam, rzeczywiście się nudziły w czasie swojego uwięzienia w Jekaterynburgu, czemu trudno się dziwić, dlatego też wszelkimi dozwolonymi sposobami starały się walczyć z nudą. Poza wspomnianym myciem naczyń, zajmowały się też praniem i cerowaniem znoszonych ubrań czy bielizny.

Cerkiew na Krwi wzniesiona na miejscu mordu carskiej rodziny - wikipedia.org

Przygotowania do mordu skrzętnie przed Romanowami ukrywano, strażnicy zachowywali się jak gdyby nigdy nic, więc niczego nie podejrzewająca rodzina wtorek, 16 lipca, spędzała tak jak zwykle. Po południu, o szesnastej, car z córkami wyszedł na popołudniowy spacer do ogrodu. Do łóżek położyli się swoim zwyczajem o dwudziestej trzeciej. Natomiast około godziny siedemnastej wrócił Jurowski, który udał się z Gołoszczekinem po raz ostatni obejrzeć miejsce, w którym zamierzali pozbyć się zwłok i wczesnym wieczorem wezwał do siebie wszystkich strażników, odbierając im broń. Ponoć właśnie wówczas wtajemniczył ich w plan rzezi, kazał także uprzedzić wartowników stojących na straży na zewnątrz, w drugim budynku naprzeciwko domu Ipatiewa.

awesomestories.com

Tej nocy carskiej rodzinie nie dane było dobrze spać. O północy (bądź też, jak podają niektórzy, nad ranem 17 lipca) do ich pokoi wszedł Jurowski, obudził wszystkich i podał zmyśloną naprędce historyjkę, jakoby do Jekaterynburga zbliżały się oddziały białych, doszło do zamieszek i z uwagi na ich bezpieczeństwo postanowili ich ewakuować. Kazał się im ubrać i zejść na dół, do piwnicy, a właściwie "małego piwnicznego pomieszczenia" na tyłach domu, by tam zaczekać na mające podjechać samochody. Samochody rzeczywiście podjechały, ale więźniom nie powiedziano, że pojadą nimi już martwi.

Widok na okno pokoju piwnicznego, w którym doszło do rzezi - theromanovfamily.com

Całość zaplanowano tak, aby uniknąć niepotrzebnego hałasu, zamieszania i paniki. Mordercom zależało, by nikt z zewnątrz nie usłyszał odgłosu mrożącej krew w żyłach zbrodni, jaka rozegrała się nad ranem w samym sercu Jekaterynburga. Stąd też doszło do niej w izbie piwnicznej, a nie na górze, i nad ranem, kiedy całe miasto spało, a nie w biały dzień. Dziś, mając już zeznania świadków mordu, nie tylko przypadkowych osób, które znalazły się nieopodal, ale także bezpośrednich katów, możemy dokładnie odtworzyć ostatnią scenę w ostatnim akcie tragedii zatytułowanej "Mikołaj i Aleksandra".

Miejsce rzezi - akg-images.fr

Trzeba tu jednak podkreślić bestialstwo, jakim odznaczyło się dwunastu bezpośrednich oprawców. Nie wystarczyło im, by uwięzić cara i całą jego rodzinę, nie wystarczyło, by go zastrzelić, nie wystarczyło, by inni, niewinni, zginęli razem z nim. I można się spierać, czy rzeczywiście caryca Aleksandra nie była winna "zarzucanych jej czynów" lub nie doprowadziła, w sposób pośredni czy bezpośredni, do tego, co wydarzyło się wiele lat później, w nocy z 16 na 17 lipca 1918. Ale nie można udowodnić, by kara śmierci na czterech wielkich księżnych, ich młodszym bracie, carewicza Aleksego czy służbie, która w chwili uwięzienia (jeśli nie wcześniej) stała się częścią ich rodziny, została postawiona słusznie. Jedną  jedyną winą wymienionych było ich pokrewieństwo z Mikołajem i Aleksandrą, ich miłość i lojalność wobec nich. Mikołaj, Aleksandra, Olga, Tatiana, Maria, Anastazja, Aleksy, dama dworu Anna Demidowa, doktor Botkin, lokaj Trups, kucharz Charitonow i pies Anastazji, spaniel Jimmy. Łącznie jedenaście osób i pies, zostało osądzonych i ukaranych, bez możliwości obrony. Przynajmniej pięcioro z nich - Olga, Tatiana, Maria, Anastazja i Aleksy - miało przed sobą całe życie z wszystkimi jego zawirowaniami, krętymi dróżkami i ekscytującymi przygodami. Wydawać by się mogło, że nie zdążyli nawet poznać smaku pierwszych zauroczeń, rozczarowań, smutku, rozpaczy czy poczucia bezradności. Ich jedyną "zbrodnią" było rosyjskie, królewskie pochodzenie, a w przypadku carewicza także piętno nieuleczalnej choroby, z którym musiał zmagać się przez całe życie. Tylko tyle i aż tyle. To wystarczyło.

belrussia.ru

Nie wystarczyło jednak okrutnie zakończyć życie jedenastu osób (i psa) bezpośrednio powiązanych z carem. Za jego popełnione czy nie winy należało jeszcze ukarać wszystkich, którzy mieli jakiekolwiek powiązania z Romanowami - a więc pozostałą część służby uwięziono lub zamordowano, podobnie jak wszystkich tych członków carskiej rodziny, którzy pozostali w Rosji. Przy życiu zostawili jedynie tych, którzy zdołali uciec przed morderczą ręką bolszewików, jak jego matka, caryca-wdowa Maria Fiodorowna, daleka ciotka, królowa Olga, siostry, wielka księżna Ksenia Aleksandrowna i wielka księżna Olga Aleksandrowna. Resztę zabili z równą brutalnością co Mikołaja i jego rodzinę. Tak oto bajka o panowaniu Romanowów w Rosji dobiegła końca, ponad 300 lat po tym, jak się rozpoczęła.

Źródło: Robert K. Massie "Mikołaj i Aleksandra", Helen Rappaport "Cztery siostry. Utracony świat ostatnich księżniczek z rodu Romanowów", Robert A. Wilson "Ostatnie dni Romanowów", wikipedia.org