W dzisiejszym poście przyjrzymy się dokładniej poszczególnym częściom brytyjskiej koronacji. Stali Czytelnicy bloga z pewnością pamiętają Serię Koronacyjną Izy, w której przedstawiła Wam koronacje brytyjskich władców (tutaj i tutaj), dlatego teraz tylko to rozszerzę, skupiając się przede wszystkim na używanych w trakcie uroczystości przedmiotach.
Procesja koronacyjna w Westminster Abbey
Uroczystość koronacji zaczyna się od procesji w Westminster Abbey. Zwyczajowo w jej trakcie śpiewany jest hymn z Psalmu 122 I was glad. Przed monarchą niesionych jest szereg insygniów koronacyjnych, w tym maczugi, miecze i laska św. Edwarda (St Edward's Staff).
Królowa Elizabeth II i książę Philip pod Westminster Abbey tuż przed koronacją w 1953.
Maczugi początkowo były oczywiście bronią średniowiecznych rycerzy w Anglii, Szkocji i Walii, ale z biegiem czasu przekształciły się w przedmioty ceremonialne reprezentujące władzę monarchy w Parlamencie. Są używane nie tylko w czasie koronacji, ale również podczas sesji parlamentarnych, w tym otwarcia Parlamentu, a w Szkocji także w czasie rozpraw sądowych. Niektóre uniwersytety, np. w Oksfordzie, Edynburgu czy St Andrews, i miasta, jak Londyn czy Winchester, mają swoje własne maczugi. Królewskie maczugi są pozłacane i pochodzą z lat 1660-1695. Pod koniec XVII wieku było ich aż szesnaście, ale do czasów współczesnych zachowało się trzynaście, z czego dwie są niesione w procesji właśnie w trakcie koronacji czy otwarcia Parlamentu.
 |
| Maczuga Londynu. Paul Hudson, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons |
Trzy miecze odzwierciedlają rolę monarchy jako głowy brytyjskich Sił Zbrojnych i obrońcy wiary: Miecz Miłosierdzia (Sword of Mercy) z tępym ostrzem, Miecz Duchowej Sprawiedliwości (Sword of Spiritual Justice) i Miecz Doczesnej Sprawiedliwości (Sword of Temporal Justice). Wszystkie trzy zostały wykonane prawdopodobnie na początku XVII wieku - wcześniej na każdą koronację zamawiano nowe miecze. W trakcie koronacji używane są także dwa inne miecze: Miecz Stanu (Sword of State), również niesiony w trakcie procesji koronacyjnej i podczas otwarcia Parlamentu, oraz Miecz Ofiary (Sword of Offering) zamówiony na koronację króla George’a IV i zaprojektowany zgodnie z jego pomysłem. Król, co ciekawe, zapłacił za niego z własnych funduszy.
 |
| Od lewej: Miecz Ofiary, Miecz Stanu i Miecz Miłosierdzia. Cyril Davenport, domena publiczna |
Ostatnim z przedmiotów niesionych w procesji koronacyjnej w Westminster Abbey jest tzw. laska św. Edwarda (czasami nazywana także “Długim Berłem”), czyli ceremonialna złota laska o długości 1,4 metra, pochodząca z 1661. Jest jednym z wielu używanych w trakcie koronacji przedmiotów powiązanych z królem Edwardem Wyznawcą, królem Anglii w latach 1042-1066 i świętym Kościoła katolickiego i anglikańskiego. Oryginalna laska św. Edwarda, podobnie jak niemal wszystkie klejnoty koronne, została zniszczona w czasie angielskiej wojny domowej w 1649, stąd też na koronację króla Charlesa II musiała zostać odtworzona, chociaż nikt już wtedy nie znał jej dokładnego przeznaczenia ani pierwotnego wyglądu. Dlatego też dzisiaj nie pełni żadnej funkcji w czasie koronacji. Po procesji kładzie się ją na ołtarzu głównym, gdzie spoczywa przez całą uroczystość.
Uznanie i przysięga
Po procesji, w pierwszej z łącznie pięciu części (siedmiu, jeśli liczyć procesje), na które można podzielić brytyjską koronację, Arcybiskup wzywa zgromadzonych do uznania monarchy. Monarcha składa następnie przysięgę, zobowiązując się m.in. do rządzenia królestwem i wszystkimi krajami, w których jest głową państwa, zgodnie z obowiązującym prawem. Król Charles III złoży także w czasie uroczystości tzw. Deklarację Akcesyjną, wymaganą od każdego monarchy od 1689, w której oświadczy, że pozostaje wyznawcą protestantyzmu i zobowiąże się do ochrony tej wiary. Deklaracja Akcesyjna jest składana albo w trakcie koronacji, albo w trakcie pierwszego otwarcia Parlamentu z udziałem nowego monarchy.
Namaszczenie
Na koronacji królowej Elizabeth II namaszczenie odbyło się po czytaniach i wyznaniu wiary. Monarcha siedzi w jego trakcie na Krześle Koronacyjnym, a Arcybiskup wylewa olej koronacyjny z XVII-wiecznej ampułki w kształcie orła na tzw. Łyżkę Koronacyjną (więcej o niej przeczytacie w kolejnym poście) i nakłada go na czoło, dłonie i pierś monarchy. Do tej pory namaszczenie jest jedynym elementem koronacji, który nigdy nie został uwieczniony - ani na obrazach, ani na fotografiach, ani na transmisji telewizyjnej.
To w trakcie tej części uroczystości tradycyjnie wykonywany jest słynny hymn koronacyjny Zadok the Priest, skomponowany w XVIII wieku przez Georga Friedricha Händla z okazji koronacji króla George’a II.
Inwestytura
Później monarcha ubiera szaty koronacyjne, których forma niewiele się zmieniła od średniowiecza. Zwyczajowo dla każdego monarchy szyto nowe szaty, ale król George V w 1911 zrezygnował z tej tradycji i na swojej koronacji użył szat (tzw. supertuniki i płaszcza cesarskiego) króla George’a IV z 1821, które później na swoich koronacjach nosili także król George VI i królowa Elizabeth II.
Następnie władca otrzymuje szereg klejnotów koronnych. Jako pierwsze są mu prezentowane bogato zdobione ostrogi z litego złota, których po raz pierwszy użyto w 1189 na koronacji Richarda I (choć obecne ostrogi są repliką z 1661). Są symbolami rycerstwa i rycerskości. Później Arcybiskup wręcza mu Miecz Ofiary, który błogosławi wcześniej z nakazem, aby służył do ochrony dobra i karania zła, a monarcha odkłada go na ołtarz. Zgodnie z liczącym sobie ponad 600 lat zwyczajem, miecz zostaje następnie “wykupiony” za cenę 100 szylingów przez członka izby lordów, który go przyniósł.
Na swojej koronacji w 1953 królowa Elizabeth powróciła także do tradycji związanej z użyciem złotych bransolet (armills) symbolizujących szczerość i mądrość, które były wręczane monarsze podczas jego koronacji już od XII wieku (w XVII wieku zrezygnowano z tego zwyczaju). Specjalnie dla niej wykonano nowe bransolety z 22-karatowego złota z jej niewielkim portretem i ofiarowano jako prezent od krajów Wspólnoty Narodów. Królowa miała bransolety na sobie także po opuszczeniu Westminster Abbey - widać je dobrze na powyższym zdjęciu.
Po nałożeniu kolejnych części ubioru (stuły i peleryny) władcy wręczane są następne insygnia koronacyjne - Jabłko do prawej ręki, które po chwili zostaje odłożone na ołtarz, pierścień koronacyjny (nazywany często obrączką ślubną Anglii), który zakłada na czwarty palec prawej ręki, Berło z Gołębicą i Berło z Krzyżem. (Dokładniej te regalia koronacyjne opiszę Wam w kolejnym poście z serii.)
Koronacja
Po otrzymaniu wszystkich regaliów koronacyjnych Arcybiskup koronuje władcę Koroną św. Edwarda, a wszyscy zebrani trzykrotnie wykrzykują: “Boże, chroń króla/królową”. Na ostatniej koronacji prawie 70 lat temu swoje korony w tym momencie założyli też książęta i parowie.
 |
| Koronacja króla George'a VI. Henry Charles Brewer, domena publiczna |
Intronizacja i hołd
W ostatniej części koronacji nowo koronowany monarcha zostaje pobłogosławiony, a następnie, prowadzony przez Arcybiskupa i lorda marszałka, przesiada się na tron stojący na podwyższeniu z kilku stopni - ten element koronacji sięga czasów średniowiecznych, kiedy władca stawał na specjalnie usypanym kopcu ziemi. Recytowane jest tłumaczenie łacińskiej formuły Sta et retine, którą wygłaszano także na intronizacjach władców Francji czy Niemiec, po którym arcybiskupi, biskupi, książęta i parowie oddają władcy hołd, zobowiązując się do lojalności wobec niego.
Po złożeniu hołdu odbywa się namaszczenie, inwestytura, koronacja i intronizacja królowej-małżonki. Następnie kontynuowana jest przerwana msza święta ze specjalnymi modlitwami za koronowanego władcę / parę królewską.
Procesja na wyjście
Nabożeństwo koronacyjne kończy się hymnem dziękczynnym Te Deum laudamus śpiewanym, gdy monarcha zdejmuje szaty koronacyjne i Koronę św. Edwarda, zamiast których zakłada fioletową pelerynę i Imperial State Crown, oraz bierze do rąk Berło z Krzyżem i Jabłko. Tak ubrany jako pierwszy opuszcza Westminster Abbey przy dźwiękach hymnu narodowego.
Źródła:
Te maczugi wyglądają na ciężkie, ciekawe ile ważą. Mam wrażenie, że jeśli chodzi o stroje, to uczestnicy (ci z arystokracji czy rodzin królewskich) niestety nie wystąpią w regaliach, ale garniturach itp. Ciekawi mnie jeszcze, czy król zasiądzie też na Kamieniu Przeznaczenia ze Szkocji? Czytałam jakiś czas temu o jakiś kontrowersjach, że Kamień powinien pozostać w Szkocji, ale takie głosy słychać głównie ze strony szkockich przeciwników monarchii. Wielkie dzięki Gabi za ten post, nie mogę doczekać się koronacji :)
OdpowiedzUsuńZnalazłam informację, że maczugi ważą od 7 do ponad 10 kg.
UsuńTo prawda, pod względem strojów koronacja Charlesa ma być skromniejsza od koronacji jego matki. Wszystko wskazuje na to, że od parów nie będą już wymagane korony, a panie raczej nie założą tiar. Ale o tym porozmawiamy w innym poście, bliżej samej uroczystości :)