W ostatnim poście z serii pod lupę weźmiemy wiejskie/letnie rezydencje brytyjskiej rodziny królewskiej. Na temat Roc Agel, rezydencji monakijskiej rodziny książęcej, pisała Wam Asia tutaj, a o letniej posiadłości rodziny książęcej Liechtensteinu w Styrii praktycznie nic nie wiemy, stąd też zabrakło ich w tym cyklu. Tymczasem przygotujcie się na naprawdę długi post...
Balmoral
 |
| "Balmoral Castle" by KateJBurt is licensed under CC BY 2.0 |
Lokalizacja: Jedna z dwóch prywatnych rezydencji rodziny królewskiej znajduje się nad rzeką Dee, około 80 kilometrów na zachód od Aberdeen, w Szkocji.
Historia: Obecny zamek powstał w połowie XIX wieku, ale z zachowanych dokumentów wynika, że już pięćset lat wcześniej król Szkocji Robert II miał na tym terenie swój domek myśliwski, a w 1390 roku sir William Drummond wybudował tutaj swój dom. W kolejnych stuleciach majątek przechodził z rąk do rąk aż w 1830 wydzierżawił go sir Robert Gordon, młodszy brat 4. hrabiego Aberdeen. Po jego śmierci w 1847 trafił w ręce lorda Aberdeen.
W tym samym czasie królowa Victoria i książę Albert rozglądali się za rezydencją w okolicy. Kilka lat wcześniej po raz pierwszy odwiedzili Szkocję i byli nią tak zachwyceni, że zdecydowali się przyjeżdżać częściej. Początkowo zatrzymywali się w Perthshire i Ardverikie, ale kiedy usłyszeli o śmierci dzierżawcy majątku Balmoral, postanowili skorzystać z okazji i w lutym 1848 wydzierżawili zamek (mimo że wcześniej nawet nie widzieli go na oczy). Po raz pierwszy przybyli we wrześniu tego samego roku i szybko okazało się, że jest “mały, ale ładny” - jak napisała później królowa w swoim pamiętniku. Otaczające go pagórki ponoć przypominały księciu Albertowi Turyngię, w której dorastał. Po powrocie do Londynu książę rozpoczął więc negocjacje, by kupić posiadłość i otaczające ją ziemie. Umowa została zawarta w czerwcu 1852. W międzyczasie zlecono także architektowi z Aberdeen Williamowi Smith zaprojektowanie nowego, większego zamku, który miał stanąć na północny zachód od obecnego tak, aby rodzina nadal mogła się w nim zatrzymywać na czas prac. 28 września 1853 królowa Victoria położyła kamień węgielny pod jego budowę. Trzy lata później, w 1856, nowy zamek był gotowy, a stary wkrótce później został wyburzony.
Funkcje i kolejni właściciele: Po śmierci królowej Victorii posiadłość stała się własnością króla Edwarda VII, a później jego następców. Dzisiaj właścicielką majątku jest królowa Elizabeth, która zgodnie z tradycją spędza w Balmoral każde lato (tradycja ta utrzymała się nawet po śmierci królowej Victorii, choć na czas II wojny światowej musiała zostać zawieszona). Przybywa do Szkocji zazwyczaj na początku lipca i zostaje do października, a w czasie pobytu odwiedzają ją pozostali członkowie rodziny oraz Premier (a czasem także zagraniczni goście).
 |
| Król Edward VII na zamku Balmoral; zdjęcie wykonane przez królową Alexandrę. Domena publiczna. |
Architektura i kompleks: Od czasów królowej Victorii zamek w zasadzie niewiele się zmienił, choć kolejni właściciele wprowadzali drobne udogodnienia czy budowali nowe budynki na terenie posiadłości. Zamek został wzniesiony z granitu i składa się z dwóch głównych bloków; południowo-zachodniego z głównymi pomieszczeniami oraz północno-wschodniego z pomieszczeniami służbowymi. Na południowym wschodzie znajduje się wysoka na 24 metry wieża zegarowa zwieńczona wieżyczkami będąca charakterystycznym elementem szkockich rezydencji magnackich.
Cała posiadłość liczy 20 000 hektarów i poza samym zamkiem obejmuje około 150 mniejszych budynków, w tym Birkhall (o którym za chwilę), Delnadamph Lodge (kupiony przez królową w 1978 i podarowany księciu Charlesowi) czy Craigowan Lodge (to w nim zazwyczaj zatrzymywali się książę Charles i księżna Diana; obecnie używany przez rodzinę, przyjaciół lub zagranicznych gości, a także królową, gdy przybywa na zamek jeszcze przed zamknięciem sezonu turystycznego).
Zwiedzanie: Ogrody otaczające posiadłość zostały po raz pierwszy otwarte dla zwiedzających w 1931. Zamek jest otwarty dla zwiedzających w okresie od października do końca czerwca/początków lipca. Bilety trzeba kupić z wyprzedzeniem tutaj. Na samym zamku zobaczyć można jedynie salę balową, ale wycieczka z przewodnikiem obejmuje także wystawę czasową, Karim Cottage, Ice House czy spiżarnię na zwierzynę łowną. Więcej informacji: KLIK.
Ciekawostka: 24 października 1887 na zamku Balmoral przyszła na świat wnuczka królowej Victorii, Victoria Eugenie Julia ‘Ena’ (córka księżniczki Beatrice), późniejsza królowa Hiszpanii.
Birkhall
Lokalizacja: na terenie majątku Balmoral, Aberdeenshire, Szkocja.
Historia: Posiadłość została wybudowana w 1715. Początkowo należała do rodziny Farquharson (przez pewien czas właścicieli także zamku Balmoral), a następnie rodziny Gordonów. W 1849 kupił ją książę Albert i przekazał najstarszemu synowi, ówczesnemu księciu Walii Albertowi Edwardowi (późniejszemu królowi Edwardowi VII). Niestety, prezent niezbyt się spodobał - książę wolał leżący bliżej zamku Balmoral zamek Abergeldie również leżący na terenie posiadłości (i również kupiony przez księcia Alberta - obecnie jednak jest dzierżawiony). W 1884 królowa Victoria odkupiła więc Birkhall od syna i ulokowała w nim służbę oraz dalszą rodzinę.
W latach 30. XX wieku Birkhall stało się letnią rezydencją ówczesnego księcia i księżnej Yorku i ich dwóch córek - wtedy też został wyremontowany. Kiedy książę objął tron jako George VI, razem z żoną wakacje spędzał na zamku Balmoral, a z Birkhall korzystała jeszcze wówczas księżniczka Elizabeth z księciem Philipem i dziećmi.
W 2002 Królowa-Matka w swoim testamencie zapisała Birkhall swojemu najstarszemu wnukowi, księciu Walii Charlesowi, który od tamtego czasu zatrzymuje się w rezydencji za każdym razem, gdy przyjeżdża do Szkocji. W 2005 on i księżna Camilla spędzili tutaj część swojego miesiąca miodowego.
Ciekawostka: Na przełomie 2008 i 2009, a także ponownie po swoim ślubie w 2011 książę William i księżna Catherine razem z księciem Walii i księżną Kornwalii świętowali w Birkhall Nowy Rok.
Highgrove House
Lokalizacja: Wiejska posiadłość księcia Walii i księżnej Kornwalii znajduje się na południowy zachód od Tetbury w hrabstwie Gloucestershire.
Historia: Neoklasycystyczna georgiańska rezydencja została wybudowana w latach 1796-1798 prawdopodobnie według projektu Anthony’ego Kecka. Pierwszymi jej właścicielami była rodzina Paul, która kilkadziesiąt lat wcześniej weszła w posiadanie tych terenów dzięki małżeństwu Josiaha Paula Paula z Mary Clark. Od 1860 majątek co jakiś czas był sprzedawany i stale zmieniał właścicieli. W 1893 budynek poważnie ucierpiał w pożarze, został jednak później odbudowany przez architekta z Bristolu Johna Harta.
W 1956 właścicielami Highgrove House została rodzina Macmillan (Harold Macmillan był Premierem Wielkiej Brytanii w latach 50. i 60. ubiegłego wieku), która w 1980 wystawiła go na sprzedaż. Posiadłość kupiło wtedy Księstwo Kornwalii i wyznaczyło księcia Walii i Kornwalii Charlesa na dożywotniego dzierżawcę.
Książę Walii już od jakiegoś czasu szukał odpowiedniej dla siebie rezydencji - miał wprawdzie apartamenty w Pałacu Buckingham i na zamku Windsor, ale brakowało mu własnej posiadłości (Clarence House odziedziczył dopiero w 2002 po śmierci babci). Do 1980 korzystał z Chevening House w hrabstwie Kent, jednak dom znajdował się daleko od Londynu i był zarządzany przez radę powierniczą, która musiałaby wyrazić zgodę, gdyby książę chciał wprowadzić jakieś zmiany. Nic więc dziwnego, że książę z chęcią przyjął “podarunek”.
Po zakupie Highgrove House Księstwo Kornwalii kupiło także inne tereny w pobliżu, powiększając posiadłość do 1112 akrów. Rezydencja została odnowiona zgodnie z projektem Felixa Kelly’ego, a w grudniu 1987 nieco przebudowana przez Petera Falconera na polecenia księcia Walii - dodano wówczas nową balustradę, fronton i pilastry oraz aneks dla personelu.
Ogrody i sklep: Ogrody, które każdego roku przyciągają około 40 000 turystów, zostały stworzone przez księcia Walii. Książę sam zasadził także wszystkie drzewa otaczające rezydencję - jak opowiadał w jednym z programów, kiedy się wprowadzał, wokół praktycznie nie było roślinności i dom było widać od strony ulicy. Przy tworzeniu ogrodów pomagały mu Miriam Rothschild, znana brytyjska zoolog i entomolog; Lady Salisbury, która odrestaurowała ogrody przy Hatfield House, a także angielska projektanta ogrodów Rosemary Verey.
Poza samą rezydencję i ogrodami, Highgrove House obejmuje także park, budynki gospodarcze i około 900 akrów ziemi uprawianej przez Księstwo Kornwalii. W 1992 książę otworzył sklep detaliczny Highgrove, w którym można kupić ekologiczne produkty z posiadłości, ale też artykuły do domu i ogrodu. W 2014 uruchomiono sklep internetowy. Wszystkie zyski ze sprzedaży trafiają do funduszu The Prince of Wales’s Charitable Fund, który finansuje projekty społeczne w Wielkiej Brytanii.
Więcej na temat ogrodów i samej rezydencji w programie na temat Highgrove House:
Funkcje: Książę korzysta z rezydencji głównie w weekendy.
Zwiedzanie: Można zwiedzać otaczające rezydencję ogrody w okresie od kwietnia do połowy października. Konieczna wcześniejsza rezerwacja biletów (tutaj). Więcej informacji: KLIK. Zyski ze sprzedaży biletów trafiają do The Prince of Wales’s Charitable Fund.
Ciekawostka: Pierwszym stworzonym przez księcia Walii ogrodem był znajdujący się po stronie południowej Sundial Garden (Ogród Zegara Słonecznego; wcześniej znany jako Ogród Południowy - na powyższym zdjęciu). Jego nazwa pochodzi od umieszczonego w centrum zegara słonecznego wyrzeźbionego przez Waltera Crang i podarowanego księciu Charlesowi i księżnej Dianie z okazji ich ślubu.
Przyjrzyjmy się teraz bardziej zimowej/wiejskiej rezydencji, która jest prywatną własnością brytyjskiej rodziny królewskiej.
Sandringham House
 |
| "aerial view Sandringham House aerial image" by John D Fielding is licensed under CC BY 2.0 |
Lokalizacja: Sandringham w hrabstwie Norfolk
Historia: Początki Sandringham House sięgają XI wieku i podboju Anglii przez Wilhelma Zdobywcę. W tym okresie ziemie Sandrigham zostały podarowane jednemu z normańskich rycerzy, Robertowi Fitz-Corbunowi. Pierwsza posiadłość została jednak wybudowana prawdopodobnie dopiero w epoce elżbietańskiej (1558-1603). W XVIII wieku powstała georgiańska rezydencja Sandringham Hall należąca do Cornisha Henley’a, potomka holenderskich uchodźców.
Najbardziej interesująca Nas część historii Sandringham zaczyna się jednak dopiero w kolejnym stuleciu, gdy w 1843 majątek odziedziczył po zmarłym bezpotomnie przyjacielu matki Charles Spencer Cowper, który zamieszkał w Sandringham, ale nie zabawił tu zbyt długo. Z powodu nadmiernej rozrzutności i ekstrawaganckiego stylu życia szybko popadł w długi, a kiedy w połowie XIX wieku zmarła jego jedyna córka zaczął coraz więcej czasu spędzać za granicą. W latach 60. XX wieku ostatecznie wystawił posiadłość na sprzedaż. W 1862 kupiła ją królowa Victoria dla swojego syna, księcia Walii Edwarda (późniejszego króla Edwarda VII). Kupno wiejskiej rezydencji dla najstarszego i sprawiającego największe kłopoty syna było pomysłem księcia Alberta, który sam rozpoczął poszukiwania, przerwane niestety niestety jego śmiercią w 1861, wobec czego to książę Edward musiał dokończyć dzieła. Po obejrzeniu Sandringham House uznał, że jest ono odpowiednią rezydencją, uzgodniono więc cenę i dokonano transakcji.
Budynek okazał się za mały, by pomieścić służbę i licznych gości, których książę Walii chciał przyjmować w swojej nowej rezydencji. Zdecydowano więc o jego wyburzeniu i wybudowaniu większego na jego miejscu. Odpowiedzialny był za to ceniony przez królową i księcia Alberta architekt Albert Jenkins Humbert. Nowa posiadłość z czerwonej cegły była gotowa w 1870, a jedynym zachowanym elementem poprzedniej była oranżeria, którą książę przerobił na salę bilardową. W kolejnej dekadzie ponownie rozbudowano posiadłość: dobudowano nowe skrzydło (tzw. Bachelors' Wing), a także dodano osobną salę bilardową, a dotychczasową ze starej oranżerii przekształcono w kręgielnię - według projektu architekta z Norfolk, pułkownika sir Roberta Williama Edisa. Architekta zatrudniono kilka lat później ponownie, gdy część posiadłości spłonęła w pożarze spowodowanym przez pokojówki, które napaliły we wszystkich kominkach na drugim piętrze, chcąc ogrzać pokoje przed przyjazdem właściciela.
Kolejni właściciele: W swoim testamencie Edward (od 1901 król Edward VII zapisał Sandringham House swojej żonie, królowej Alexandrze, która bardzo go lubiła z uwagi na fakt, że pobliskie tereny przypominały jej ojczystą Danię. Korzystała z rezydencji aż do swojej śmierci, zmuszając syna, króla George’a V i jego rodzinę do zatrzymywania się w mniejszym York Cottage (co akurat mniej towarzyskiemu od ojca George’owi V odpowiadało, a małe pokoje York Cottage ponoć przypominały mu kabiny na statku z czasów swojej kariery w Marynarce Wojennej).
Po śmierci George’a (który zmarł właśnie w Sandringham) w 1936, majątek odziedziczył jego najstarszy syn, król Edward VIII, który jednak nie był specjalnie zachwycony - jak powszechnie wiadomo, swoje wizyty w Sandringham za czasów ojca i dziadka ograniczał do niezbędnego minimum i zawsze powtarzał, że pobyt tutaj jest “obrzydliwie nudny”. W czasie swojego krótkiego panowania spędził w posiadłości tylko jedną noc, gdy jesienią 1936 zabrał Wallis Simpson na polowanie.
Gdy w grudniu Edward VIII abdykował, jego brat, George VI, wykupił zarówno Sandringham, jak i Balmoral. Nowy król był wielkim miłośnikiem Sandringham House (tutaj przyszedł na świat w 1895, a później zmarł). W jednym z listów do matki, królowej Mary, napisał: “Zawsze byłem tu taki szczęśliwy”.
Po jego śmierci w 1952 nową właścicielką posiadłości została obecna królowa, która nadal podtrzymuje tradycję spędzania w Sandringham Świąt Bożego Narodzenia. Przyjeżdża pociągiem zawsze w grudniu, na kilka dni przed świętami, a wyjeżdża w lutym, po rocznicy śmierci ojca. Książę Edynburga, po wycofaniu się z publicznych obowiązków w sierpniu 2017, spędził część swojej emerytury w Wood Farm na terenie Sandringham.
Kompleks: Majątek Sandringham liczy 20 000 akrów (prawie 8100 hektarów) i obejmuje: rozległe ogrody i park, pola uprawne, lasy, stajnie, a nawet gołębnik dla gołębi pocztowych (gołębie były prezentem od króla Belgów Leopolda II); a także szereg mniejszych rezydencji: Anmer Hall (o którym za moment), Park House (znany bliżej jako miejsce narodzin księżnej Walii Diany), Wood Farm (w którym na początku XX wieku mieszkał chory na epilepsję książę John - więcej o nim pisał Wam Kamil KLIK) czy York Cottage (prezent ślubny od późniejszego króla Edwarda VII dla syna, księcia Yorku George’a (V) i księżnej Mary). Do 1984 na terenie majątku mieścił się również Appleton House - prezent ślubny dla księżniczki Maud i księcia Carla (późniejszej pary królewskiej Norwegii - Carl został Haakonem VII) od rodziców panny młodej, w którym w 1903 urodził się ich syn, późniejszy król Norwegii Olav V. Niestety, w 1984 domek został wyburzony.
Zwiedzanie: Główna rezydencja i ogrody są otwarte dla zwiedzających w okresie od marca do października w godzinach 10-16 (za wyjątkiem piątków). Konieczna wcześniejsza rezerwacja tutaj. Można również zwiedzać kościół St Mary Magdalene. Więcej przydatnych informacji tutaj.
Ciekawostka: Król Edward VII miał zwyczaj ważenia swoich gości tuż po ich przyjeździe do Sandringham i ponownie przed wyjazdem, by ustalić, czy był na tyle gościnnym gospodarzem, że przytyli w trakcie pobytu w rezydencji. Waga do dzisiaj znajduje się w największym salonie w posiadłości (choć nie jest już używana).
Anmer Hall
Lokalizacja: Na terenie posiadłości Sandringham, w wiosce Anmer w hrabstwie Norfolk.
Historia: Georgiańska posiadłość została wybudowana w 1802 i początkowo była siedzibą rodziny Coldham. W 1896 kupił ją seryjny oszust Ernest Terah Hooley, uprzedzając ówczesnego księcia Walii Edwarda (późniejszego Edwarda VII), który szukał domu w okolicy Sandringham dla swojej córki, księżniczki Maud (późniejszej królowej Norwegii). Nie dał jednak za wygraną i później za pośrednictwem pośrednika zaproponował Hooley’owi odsprzedaż. Hooley się zgodził i w 1898 Anmer Hall stało się częścią majątku Sandringham.
Przez kolejne lata posiadłość była dzierżawiona: najpierw 1. Baronowi Rugby Johnowi Maffey’owi, później księciu i księżnej Kentu (w latach 1972-1990), a następnie przyjacielowi księcia Charlesa Hugh van Cutsemowi (w tym czasie rezydencję często odwiedzali William i Harry). Ostatnimi dzierżawcami była rodzina Everett, z którymi umowa została rozwiązana wcześniej, gdy królowa Elizabeth podarowała Anmer Hall księciu i księżnej Cambridge z okazji ich ślubu w 2011. Zanim się wprowadzili, przeprowadzono remont opłacony z prywatnych funduszy rodziny królewskiej.
Funkcje: Książę William i księżna Kate z dziećmi mieszkali w Anmer Hall na stałe w latach 2015-2017, później wrócili do Londynu. Nadal jednak często korzystają z rezydencji, spędzając tutaj weekendy, letnie wakacje czy Boże Narodzenie. W 2020 przenieśli się do Norfolk na czas lockdownu.
Wnętrza: Mimo że to prywatna rezydencja pary książęcej, mniej więcej wiemy, jak wyglądają jej wnętrza. Znajduje się w niej dziesięć sypialni, a większość pokoi jest utrzymana w pastelowych czy kremowych kolorach - dotyczy to zarówno ścian, jak i mebli. Wyjątek od reguły stanowi jedynie jadalnia, która ponoć została pomalowana na kolor intensywnej zieleni. Wystrój, będący połączeniem stylu klasycznego z nowoczesnym, pomógł księżnej zaprojektować Ben Penreath.
Ciekawostka: Od niedawna wiadomo, że para hoduje na terenie posiadłości kury i pszczoły - jak pewnie pamiętacie, na jedno z wyjść księżna Cambridge zabrała miód z własnej pasieki, którym poczęstowała dzieci.
Źródła:
balmoralcastle.com, marieclaire.co.uk, usmaganazine.com, highgrovegardens.com, princeofwales.gov.uk, pwcf.org.uk, townandcountrymag.com, express.co.uk, sandringhamestate.co.uk
Marcia Moody "Kate. Księżna Cambridge", wydawnictwo Dream Books, 2013.
Nie wiem, czy pytanie nie będzie za trudne, ale czy wiecie może coś więcej o procesie zakupu Highgrove przez księstwo i podarowaniu księciu? Rzecz w tym, że na papierze to wygląda ładnie i prosto: "księstwo kupiło i dało Karolowi", jednak w praktyce kupił to ktoś konkretny z konkretnych pieniędzy, które zostały wydane na coś, z czego ludzie i tak nie skorzystają. O ile dawniej brak rozdziału własności państwowej i prywatnej był na porządku dziennym, to dziś już budzi to kontrowersje. Obecnie rodziny królewskie korzystają ze starych odziedziczonych rezydencji albo kupują coś nowego ale raczej z prywatnych funduszy, natomiast takie podarunki i nawet same remonty (gdy nie są niezbędne) są raczej rzadkie.
OdpowiedzUsuńPost jak zawsze znakomity. Dziękuję za całą serię :D
Niestety, nie za wiele wiem. Książę Walii już wcześniej rozglądał się za posiadłością, która nie byłaby położona daleko od Londynu, ale rezydencje, które oglądał, nie spełniały tego warunku, więc zaczął szukać posiadłości w hrabstwie Gloucestershire. W tym samym czasie Księstwo Kornwalii sprzedało trzy posiadłości na terenie Kornwalii i kupiło za te pieniądze Highgrove House za ok. 800 000 - 1 000 000 funtów. Pomysł, by wydzierżawić posiadłość księciu Walii i Kornwalii pojawił się później, ale nie wiem, kto jako pierwszy wyszedł z inicjatywą. Rzecznik Charlesa powiedział później, że to przypadek, że na terenie Highgrove znajduje się dom odpowiedni dla księcia. Formalnie rzecz biorąc, Highgrove nie jest własnością Karola, tylko jest mu wydzierżawiony, więc podejrzewam, że książę płaci jakąś kwotę za korzystanie z majątku - nie wiadomo jednak, jak wysoka jest to kwota.
UsuńTo nie tak mało wiesz :D bardzo dziękuję za odpowiedź!
UsuńW przypadku brytyjskiej monarchii bardziej można mówić o wiejskich niż o letnich rezydencjach, bo royalsi uwielbiają uciekać na wieś na weekendy.
OdpowiedzUsuńAnegdota z wagą wiele mówi o charakterze Edwarda VII:)
Moim topem jest Barmoral :)
OdpowiedzUsuńDziewczyny brawo za tak świetnie napisany post, który wyczerpuje temat.