Kontrowersyjna Biblia, kontrowersyjna królowa

Wychowana w wierze prawosławnej, podobnie jak krewni z dynastii Romanowów, Olga wyrosła na żarliwą wyznawczynię tej religii. Wraz ze staraniami o polepszenie losu Greków i rodaków z Rosji, podejmowała również działania mające na celu umocnienie ich w wierze. Niestety, czasami dobre intencje mogą zostać opacznie zrozumiane i doprowadzić do "skandalu". Tak też stało się w przypadku królowej Grecji.

pinterest

Założyła czasopismo o nazwie "Pomocna Dłoń", w  którym zamieszczano teksty o charakterze religijnym i moralizatorskim. Przekaz magazynu i forma zawartych w nim tekstów miały być przystępne zarówno dla biednych, jak i dla bogatych. Królowa Olga wydawała też książeczki dla dzieci, w których promowała ideę uświęcenia w życiu codziennym, jak również ulotki z cytatami ze Starego i Nowego Testamentu. Większość tekstów zamieszczanych na ulotkach królowa tłumaczyła na grecki z niemieckiego lub rosyjskiego. Działała więc niezmordowanie na rzecz poprawy duchowej i materialnej kondycji swoich poddanych, zawsze czyniąc tyle dobra, ile tylko była w stanie.*

pinterest

Pomimo działalności dobroczynnej i niewątpliwie dobrych intencji, niektóre działania monarchini nie przynosiły jej popularności, a wręcz przeciwnie - wywoływały kontrowersje. Tak się właśnie stało w przypadku niewinnego wydawać by się mogło pomysłu przetłumaczenia Biblii na język potoczny.

Pomysł zrodził się, kiedy któregoś razu królowa odwiedziła pewną kobietę i jej syna mieszkających na wsi.

Olga przeczytała niepełnosprawnemu chłopakowi fragment Ewangelii. Po skończonej lekturze królowa zapytała kobietę: "Słyszała pani, jakie piękne słowa Jezus do nas kieruje? Proszę mu zawierzyć, a pani syn odzyska zdrowie, proszę tylko zaufać potędze Chrystusa". "Słyszałam, moja pani - odparła kobieta - lecz ich nie zrozumiałam, bo napisano je chyba po frakońsku; pokaż mi słowa Jezusa do mnie, a uwierzę". Zapotrzebowanie na przekład na potoczną grekę dawało też o sobie znać za każdym razem, gdy królowa czytała Ewangelię okaleczonym żołnierzom.  Zawsze pytała ich, "czy zrozumieli to, czego wysłuchali". Odpowiedź zaś brzmiała: "Nie, królowo, bo to są rzeczy dla ludzi kształconych". Okazało się, że teksty, które Olga im czytała, sporządzono w odmianie greki niezrozumiałej dla przeciętnego człowieka.*

pinterest

Monarchini postanowiła więc działać. W 1898, po skończonym nabożeństwie w cerkwi, zwierzyła się bliskiej przyjaciółce i zarazem prywatnej sekretarce, Karolou:

Tak bardzo mnie smuci, że tutejsi żołnierze i mieszkańcy wsi nie rozumieją tego, co w niedziele i święta jest czytane podczas nabożeństw.*

Karolou na polecenie Olgi zabrała się do tłumaczenia Biblii na wersję, którą mogłaby zrozumieć większość Greków, a nie tylko wykształcona część społeczeństwa. Tłumaczenie, gotowe po kilku miesiącach, zostało wysłane metropolicie Aten, który wstępnie je zatwierdził, a potem do Świętego Synodu z prośbą o wyrażenie zgody na publikację. Wieść niestety szybko się rozniosła i wywołała oburzenie, zwłaszcza wśród dostojników Kościoła Prawosławnego. Część przeciwników uważała, że jest to "równoznaczne z rezygnacją z greckiego świętego dziedzictwa". Ostatecznie Synod nie zaakceptował "potocznej" wersji, stwierdzając, że "Ewangelii nie godzi się tłumaczyć na język przyziemny, groziłoby to bowiem przeinaczeniem jej sensu".*

pinterest

Na nic zdały się kolejne prośby Olgi, która w końcu zrezygnowała z prób przekonania władz kościelnych i podjęła bardziej drastyczne kroki. W lutym 1901 wydrukowano około 1000 egzemplarzy przetłumaczonej Biblii bez zgody Synodu. Cena wynosiła 1 drachmę, znacznie mniej niż rzeczywisty koszt, więc bardzo szybko zostały sprzedane. Aby załagodzić spór między zwolennikami a przeciwnikami, w Ewangelii uwzględniono zarówno oryginalny tekst, jak i ten przetłumaczony, a we frontyspisie (stronie poprzedzającej kartę tytułową) można było przeczytać, że tłumaczenie jest "wyłącznie do użytku w rodzinie", a nie w kościele.

Gazeta "Acropolis" z września 1901, w której zamieszczono pierwszy fragment przetłumaczonej Biblii Pallisa - koineworkbook.wordpress.com

W tym samym czasie opublikowano także podobne tłumaczenie Alexandrosa Pallisa, na którego spadł grad oskarżeń o bluźnierstwo i zdradę. 8 listopada wybuchły zamieszki studentów Uniwersytetu w Atenach, częściowo motywowane przez konserwatywnych profesorów. Żądano ekskomunikowania Pallisa i wszystkich zaangażowanych w przekład, w tym Olgi i Procopiosa, metropolity Aten. Po ulicach niosły się okrzyki: "Precz z Olgą!", "Precz z Rosją!".* Do utrzymania porządku wezwano wojsko i wkrótce konflikt doprowadził do ośmiu zgonów, a ponad 60 osób zostało rannych. Do grudnia pozostałe egzemplarze Biblii Olgi zostały skonfiskowane i zabroniono wydawania kolejnych. Za sprzedawanie i czytanie tłumaczenia groziła ekskomunika.

Rycina przedstawiająca zamieszki w Atenach - sansimera.gr

Nie zważając na niespokojną sytuację, królowa Olga w dalszym ciągu codziennie w towarzystwie zaledwie jednej damy dworu udawała się otwartym powozem do Pireusu, aby odwiedzić założony przez siebie szpital rosyjski. Czyniła tak, choć wiedziała, że naraża się na szyderstwa, a nawet niebezpieczeństwo ataku.*

*Fragmenty książki J. P. Gelardi "Niezwykłe kobiety Romanowów. Od świetności do rewolucji"

Źródło: Julia P. Gelardi "Niezwykłe kobiety Romanowów. Od świetności do rewolucji", wikipedia.org